Data publikacji: 21 cze 2020

MA 220 LAT. KORONA NA TORĘ Z NASIELSKIEJ SYNAGOGI NA EBAY ZA 40 000 $

Niezwykła ciekawostka wypłynęła w ostatnim czasie na aukcji eBay. Sprzedający z Nowego Jorku wystawił za 40 000 dolarów, datowaną na 1800 rok, przepięknie zdobioną koronę na Torę z nasielskiej synagogi. Widnieje na niej napis w języku hebrajskim: "Ta korona należy do syna Abrahama Jackoba Issachara z nasielskiej wspólnoty".

Czytając źródła historyczne, wszystko wskazuje na to, że jest to typowa dla ziem polskich korona. Zdobiona jest motywami lwów, zwieńczona figurką ptaka.

Na temat ozdoby w kształcie korony, zwieńczającej zwój Tory znajdziemy informację na stronie Żydowskiego Instytutu Historycznego. Pierwsza wzmianka o takim obyczaju przystrajania zwoju Tory pochodzi z X-XI w. Według jednej z interpretacji, geneza koronowania Tory ma swoje źródło w sentencji, wypowiedzianej przez rabiego Szymona: „Trzy są korony: korona Tory, korona kapłaństwa i korona królestwa, ale korona dobrego imienia przewyższa wszystkie” (Pirke(j) Awot 4,17). K. na T., podobnie jak rim(m)onim, zawsze zdobione były dzwonkami. Pochodzenia tego zwyczaju można doszukiwać się w Pięcioksięgu (Wj 28,33-35). Według przepisów biblijnych, dół sukni arcykapłana musiał być zdobiony jabłkami granatu i złotymi dzwonkami, aby słychać było, jak wchodzi do miejsca zwanego Święte Świętych, i jak wychodzi z niego. Dźwięk dzwonków w synagodze jest znakiem, że zwój Tory wyjmowany jest z aron (ha-)kodesz i wierni muszą wówczas powstać.

W Polsce od XVIII w. bardzo rozpowszechniony był typ trójstopniowej korony, ozdabianej rocaillami, figurkami ptaków, gryfów, jeleni i lwów, zwieńczonej orłem lub Drzewem Życia, na której najczęściej zamieszczano wspomnianą inskrypcję hebrajską, zaczerpniętą z traktatu Pirke Awot.

Koronę na Torę nakładana się na dwa drewniane kołki, na które nawinięty jest zwój z tekstem Tory.

Nasielska synagoga zbudowana została z drewna pod koniec XVII wieku według planu Simchy Weissa syna Szlamy, w stylu barokowym. Uchodziła za jeden z najpiękniejszych przykładów tego typu architektury. Rozebrano ją ok. 1880 roku ze względu na stan techniczny. Bóżnica w Nasielsku w roku 1837 według R. Waleszczaka mogła pomieścić aż 1039 osób. Budowla była na planie prostokąta o długości ok. 30 metrów i szerokości ok. 22 metrów. Konstrukcja drewniana, o trzech piętrzących się coraz wyższych kondygnacjach dachu. Po bokach znajdowały się kwadratowe baszty o spiczastych dachach, z rzeźbionymi filarami. Od frontu długi krużganek. Posiadała rzeźbione podpory, filary, gzymsy, drzwi i okna. Jedyna w swoim rodzaju, brak podobnej na Mazowszu. Została obrabowana podczas potopu szwedzkiego. Na jej miejscu pobudowano murowaną synagogę, która została zniszczona podczas II wojny światowej. (www.otwartezabytki.pl, wikipedia)