1 lipca 1920 w Pułtusku - "kartka z kalendarza".

W tym roku mija 100 lat od wydarzeń, które miały kluczowe znaczenie nie tylko dla historii Polski, ale także całej Europy. Zwycięstwo Polski powstrzymało ekspansję bolszewickiej Rosji na zachód. We wspólnym projekcie PułtuskNEWS i Muzeum Regionalnego w Pułtusku chcemy przypomnieć, co działo się w tym czasie w Pułtusku i okolicach, a także przytoczyć wspomnienia pułtuszczan biorących udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r.

Działania wojenne rozpoczęły się 14 lutego 1919 roku od starcia pod białoruskim miastem Mosty nad Niemnem. Oddziały polskie zatrzymały pochód wojsk bolszewickich z Frontu Zachodniego, które w ślad za wycofującymi się Niemcami chciały wykorzystać okazję, by zająć kolejne ziemie. Dwa tygodnie później ruszyła polska ofensywa. Dnia 21 kwietnia 1919 roku wojska polskie zajęły Wilno. Na przełomie 1919/1920 front ukształtował się na linii rzek: Uszycy, Płoskirów, Słuczy, Ubroci, Berezyny oraz miejscowości: Bobrujsk, Lepel, Połock i Dyneburg. Jednocześnie w Rosji trwała wojna domowa między „białymi” a „czerwonymi”. W lutym 1920 roku „czerwoni” ostatecznie pokonali zwolenników caratu i wznowili plany ofensywy na zachód. Tymczasem Naczelnik Państwa Józef Piłsudski planował stworzenie federacji państw narodowych w Międzymorzu Bałtycko-Czarnomorskim, by uniemożliwić ekspansję terytorialną Rosji. Dnia 24 kwietnia 1920 roku w Warszawie podpisał konwencję wojskową pomiędzy Polską a Ukrainą z naczelnym dowódcą wojsk Ukraińskiej Armii Ludowej Symonem Petlurą. W maju Rosja rozpoczęła ofensywy na Białorusi i Ukrainie. Armią Frontu Zachodniego dowodził Michaił Tuchaczewski. W czerwcu armia polska pod dowództwem gen. Edwarda Rydza-Śmigłego opuściła Kijów i walcząc wycofywała się w kierunku Żytomierza.

1 lipca 1920 r. CZWARTEK

Sejm Ustawodawczy powołał Radę Obrony Państwa, która działała do 1 października 1920 r. i decydowała we wszystkich sprawach związanych z prowadzeniem, zakończeniem wojny oraz zawarciem pokoju. W skład Rady weszli: Józef Piłsudski, naczelnik państwa – jako przewodniczący, Władysław Grabski, premier – jako wiceprzewodniczący, zastąpiony później przez Wincentego Witosa, Wojciech Trąmpczyński, marszałek sejmu, a także 10 reprezentujących główne kluby poselskie, 3 przedstawicieli rządu oraz 3 przedstawicieli wojska. W tym dniu odbyły się także pierwsze obrady Rady, podczas których podjęto decyzję o utworzeniu Armii Ochotniczej i ogólnej mobilizacji narodu. Na stanowisko Głównego Inspektora Armii Ochotniczej powołano generała Józefa Hallera. W ślad za tymi działaniami w Pułtusku w pierwszych dniach lipca powstał Powiatowy Komitet Obrony Narodowej w Pułtusku.

Opracowanie: Monika Żebrowska, Michał Filip Świdwa

1 lipca 1920 r. CZWARTEK

Sejm Ustawodawczy powołał Radę Obrony Państwa, która działała do 1 października 1920 r. i decydowała we wszystkich sprawach związanych z prowadzeniem, zakończeniem wojny oraz zawarciem pokoju. W skład Rady weszli: Józef Piłsudski, naczelnik państwa – jako przewodniczący, Władysław Grabski, premier – jako wiceprzewodniczący, zastąpiony później przez Wincentego Witosa, Wojciech Trąmpczyński, marszałek sejmu, a także 10 reprezentujących główne kluby poselskie, 3 przedstawicieli rządu oraz 3 przedstawicieli wojska. W tym dniu odbyły się także pierwsze obrady Rady, podczas których podjęto decyzję o utworzeniu Armii Ochotniczej i ogólnej mobilizacji narodu. Na stanowisko Głównego Inspektora Armii Ochotniczej powołano generała Józefa Hallera. W ślad za tymi działaniami w Pułtusku w pierwszych dniach lipca powstał Powiatowy Komitet Obrony Narodowej w Pułtusku.

Opracowanie: Monika Żebrowska, Michał Filip Świdwa